Munitieopslag - veelgestelde vragen over de veiligheidszones en de gevolgen daarvan

Wat wordt er verstaan onder een veiligheidszone?

Een veiligheidszone is een zogenoemd explosieaandachtsgebied. Rondom militaire munitieopslagen gelden drie explosieaandachtsgebieden: A, B en C. De afstanden voor deze gebieden, die op de kaart als cirkels om de opslag heen liggen, zijn afhankelijk van de hoeveelheid opgeslagen explosieven. Je kunt deze zones of gebieden alleen op de kaart zien. De regels die in elke zone gelden, staan beschreven in artikel 5.32 van het Besluit kwaliteit leefomgeving. Deze regels zijn er vanwege de veiligheid. Hoe dichterbij de munitieopslag, hoe strenger de regels zijn.

Wat betekenen de veiligheidszones A, B en C? Wat mag er nou wel en niet?

We hebben van Defensie een kaartje met de bestaande en nieuwe veiligheidszones gekregen, zie onderaan deze pagina. Daaruit blijkt dat de veiligheidszones van een grootschalige munitieopslag grotendeels overeenkomen met de bestaande veiligheidszones.
Onder het kaartje staan de regels die in de verschillende veiligheidszones gelden. Deze regels zijn er vanwege de veiligheid van mensen. Hoe dichterbij de munitieopslag, hoe strenger de regels zijn.

Voor zone A en B gelden de meeste beperkingen. Hier mag je niet wonen, werken of verblijven. Belangrijke uitzonderingen zijn:

  • Agrarisch gebruik is in de A-zone beperkt toegestaan. Stallen of tuinbouw zijn niet toegestaan, maar akkerbouw en veeteelt kan met een paar beperkingen wel. In de B-zone is dit allebei toegestaan
  • Wegen en fietspaden zijn zowel in de A- als B-zone toegestaan. Auto(snel)wegen en grotere parkeerterreinen zijn niet mogelijk.

In de C-zone zijn er beperkingen aan gebouwen met een groot glasoppervlakte en vlies- en gordijngevels, zoals bijvoorbeeld showrooms (waar veel mensen in komen) en kantoren waar relatief veel mensen werken. Woningen, recreatie en evenementen zijn in zone C toegestaan. Recreatieplas de Zwarte Dennen ligt in zone C en blijft toegankelijk.

Hoe kan het dat er nu twee woningen in veiligheidszone A staan? Wonen is hier toch niet toegestaan?

De woningen waren al aanwezig voordat de wetgeving voor de A, B en C-zones is opgesteld. In de wetgeving is voor deze bestaande situaties een bepaling opgenomen dat deze woningen niet verwijderd hoeven te worden. Wanneer er een nieuw munitiecomplex gebouwd wordt (of een bestaand complex wordt uitgebreid) is een juridisch nieuwe situatie van kracht. Dan geldt deze bepaling niet meer en moeten de woningen die dan in de A en B-zones liggen, verwijderd worden.

Moeten de bewoners die in de buurt van de munitieopslag wonen, verhuizen als er grootschalige opslag komt?

We zijn ons bewust van de zorgen van de inwoners die in de buurt van de munitieopslag wonen. Deze zorgen zijn terecht, want een grootschalige munitieopslag kan voor hen grote gevolgen hebben. In veiligheidszone A en B mag je niet wonen en in deze zones liggen nu drie woningen en een Bed & Breakfast.

We hebben van Defensie een kaartje met de bestaande en nieuwe veiligheidszones gekregen, zie onderaan deze pagina. De ingetekende zones zijn een ‘worst-case oftewel het meest ongunstige scenario. Als gekozen wordt voor Staphorst, dan maakt Defensie een inrichtingsplan voor de locatie. Defensie heeft in de informatiebijeenkomst op 7 oktober 2024 aangegeven dat de vorm en grootte van de veiligheidszones nog kunnen veranderen door het ontwerp maar de veiligheidszones kunnen niet groter en dus alleen kleiner worden dan ze nu ingetekend staan. Dat kan betekenen dat hierdoor minder woningen hoeven te verdwijnen.

Hoe zit het met de veiligheid op de wegen van en naar de munitieopslag?

Als gekozen wordt voor Staphorst als locatie voor grootschalige munitieopslag, is een vlot en veilig transport van en naar de opslag een noodzakelijke voorwaarde. Daarvoor is een rechtstreekse aansluiting op de snelweg A28 nodig, zodat het transport niet over de Stovonde en door de dorpskern hoeft. Ook is er een ongelijkvloerse spoorwegovergang nodig bij de J.J. Gorterlaan.

Wat betekenen de veiligheidszones voor de toegankelijkheid van het gebied rondom de munitieopslag?

Volgens het Besluit kwaliteit leefomgeving zijn diverse voorzieningen nog wel mogelijk in de A- en B-zone. Bijvoorbeeld lokale wegen, zoals de J.J. Gorterlaan en wandel-/fietsroutes. En landbouwgrond mag beperkt bewerkt en gebruikt worden. Bij de bestaande munitieopslag in Staphorst is dit nu ook mogelijk.
U leest hier meer over in het antwoord op de vraag Wat betekenen de veiligheidszones A, B en C?

Wat mag er nou wel en niet?

Waar en hoe de ontoegankelijkheid van zone A zichtbaar wordt, is nader te bepalen in een volgende planfase als de inrichting van het terrein bekend is.

Hoe kan het dat de veiligheidszones van een grootschalige munitieopslag ongeveer even groot zijn als de veiligheidszones van de huidige opslag?

Voor het planMER-onderzoek is Defensie uitgegaan van het meest ongunstige scenario van de A, B en C-zones. De op de kaart getekende veiligheidszones (zie onderaan deze pagina) zijn gebaseerd op de grootschalige munitieopslag in Veenhuizen. Daarom is de C-groot zone toegevoegd. De uiteindelijke plek van de bunkers en de daarbij nodige veiligheidsmaatregelen bepalen de benodigde veiligheidszones. Dit betekent dat de veiligheidszones alleen nog maar kleiner kunnen worden wanneer in een volgende planfase een ontwerp van het terrein wordt gemaakt.

De bestaande veiligheidszones A, B en C van de munitieopslag in Staphorst zijn relatief groot, omdat dit een ouder complex is waar nog niet de nieuwste technieken en bunkers toegepast zijn.

Explosieaandachtsgebied A (cirkel 400 meter), B (cirkel 700 meter) en C (klein: cirkel 1.400 meter, groot: cirkel 1.900 meter
(klik op de afbeelding voor een vergroting)

Afbeelding van Defensie met de bestaande en nieuwe veiligheidszones.

Volgens de wettelijke kaders uit Besluit kwaliteit leefomgeving m.b.t. explosieaandachtsgebieden rond munitieopslag gelden de volgende beperkingen:

Explosieaandachtsgebied A (400 meter):

  • Geen beperkt, kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen en locaties;
  • Geen autowegen, autosnelwegen, spoorwegen, vaarwegen of parkeerterrein voor meer dan 10 motorvoertuigen;
  • Geen agrarische activiteiten die meer dan incidentele aanwezigheid van enkele personen vereisen.

Explosieaandachtsgebied B (700 meter):

  • Geen beperkt, kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen en locaties.

Explosieaandachtsgebied C (klein: 1400 meter, groot: 1900 meter):

  • Geen gebouwen waarin doorgaans een groot aantal personen gedurende een groot gedeelte van de dag aanwezig is met: vlies- of gordijngevels en grote glasoppervlakken.

NB: In de rapportage worden twee C-zones opgenomen (een reële C-zone en de grootste C-zone die op dit moment in Nederland bestaat). Dit is gedaan om een breed ‘worst-case’ beeld te geven. Bij een mogelijke daadwerkelijke realisatie wordt er maar 1 C-zone vastgesteld. Binnen deze zone zijn dus enkel beperkingen met betrekking tot gebouwen met vlies- en gordijngevels met grote glasoppervlakken waar gedurende een groot deel van de dag veel mensen aanwezig zijn. Voor andere gebouwen en activiteiten gelden er geen beperkingen binnen de C-zone.