Veelgesteldevragen munitieopslag

Pagina bijgewerkt op 18 december 2024

Defensie zoekt vanuit het Nationaal programma Ruimte voor Defensie naar een locatie voor grootschalige munitieopslag. De bestaande munitieopslag in Staphorst is nog één van de drie mogelijke locaties voor grootschalige munitieopslag en zou hiervoor uitgebreid kunnen worden. Begin 2025 maakt het kabinet de voorlopige voorkeurslocatie bekend.

In het kader van nationale veiligheid vindt de gemeenteraad van Staphorst het belangrijk om verantwoordelijkheid te nemen. Voorafgaand aan de besluitvorming wil gemeente Staphorst duidelijk aangeven dat, als het kabinet kiest voor Staphorst, er voor de veiligheid van inwoners voldaan moet worden aan twee belangrijke voorwaarden: een veilige inpassing van de munitieopslag en veiligheid op onze wegen. In het Staphorster bod wordt dit verder toegelicht. Op 19 december 2024 bieden de burgemeester van Staphorst en de gedeputeerde van Overijssel het Staphorster bod aan de staatssecretaris van Defensie aan.

Uit contacten met inwoners uit onze gemeente merken we dat er veel vragen en zorgen leven over de eventuele uitbreiding van de munitieopslag. We geven hieronder antwoord op vragen die aan ons als gemeente worden gesteld. Als er nieuwe informatie komt, passen wij deze vragen en antwoorden daarop aan.

Proces:

Komt er een grootschalige munitieopslag in Staphorst?

Dat is nog niet zeker. De gemeente Staphorst bepaalt niet of het munitiedepot er wel of niet komt. Dat doet het kabinet.

Defensie heeft op 12 november 2024 een brief aan de Tweede Kamer gestuurd. Hierin staat dat de bestaande munitieopslag aan de Gorterlaan in Staphorst nog één van de drie mogelijke locaties voor grootschalige munitieopslag is. Uiteindelijk beslist het kabinet hierover.

Staphorst was één van de negen mogelijke locaties. Om inwoners zo snel mogelijk duidelijkheid te kunnen geven, heeft Defensie op basis van de eerste onderzoeksresultaten bepaald welke locaties wel of niet verder onderzocht worden. Er zijn nu dus nog drie locaties over die verder onderzocht worden: Biddinghuizen, Weerselo en Staphorst. Uiteindelijk heeft Defensie voorkeur voor één grote locatie voor munitieopslag.

In het voorjaar van 2025 wordt het zogenaamde planMER-onderzoek afgerond (milieueffectrapportage). Dit onderzoek gaat over de effecten van een grootschalige munitieopslag op onder meer de omgeving, milieu, geluid en natuur. Op basis van de resultaten van het onderzoek stelt het kabinet in het voorjaar van 2025 een voorkeurslocatie vast.

Waarom heeft de gemeente zichzelf bij Defensie in beeld gebracht als locatie voor grootschalige munitieopslag?

De plannen en zoektocht van Defensie naar oefen- en opslaglocaties kwamen in de gemeenteraad aan de orde. Vanuit de gemeenteraad is het signaal meegegeven dat de zoektocht van Defensie het landsbelang dient en Staphorst daar mogelijk een bijdrage aan kan leveren.

Vanuit deze opdracht heeft het college aan Defensie gevraagd om te onderzoeken of de bestaande munitieopslag in Staphorst geschikt is voor uitbreiding. Naar aanleiding hiervan is er contact geweest met Defensie en heeft Defensie Staphorst toegevoegd aan de lijst met te onderzoeken locaties.

De gemeente vindt dat de zoektocht van Defensie het landsbelang dient. Vanwege de toegenomen dreiging ziet de gemeente hulp aan Defensie als een urgente opgave. En Staphorst kan daar mogelijk een bijdrage aan leveren.

We zien de plannen van Defensie als een regionale opgave die bij ons past. In Staphorst is namelijk al een munitieopslag van Defensie aanwezig, die vanwege de ligging uitgebreid kan worden.
Wanneer inderdaad wordt gekozen om hier een grootschalige munitieopslag van te maken, dan wil de gemeente dat Defensie op de juiste manier omgaat met de veiligheid en zorgen van inwoners van Staphorst. En voldoet aan de voorwaarden die staan in het ‘Staphorster bod voor grootschalige munitieopslag’.

Kan ik invloed hebben op de plannen van defensie en het uiteindelijke besluit?

Ja, dat kan.
Het kabinet stelt de voorkeurslocatie voor grootschalige munitieopslag vast met het vaststellen van het document Ontwerp Nationale Beleidsvisie Nationaal Programma Ruimte voor Defensie. Daarna ligt dit document ter inzage en kunt u een zienswijze indienen.

Defensie maakt een ‘Nota van Antwoord’ als reactie op de ingediende zienswijzen. Na de terinzagelegging volgt een reactie van de Tweede Kamer. In de tweede helft van 2025 neemt het kabinet een definitief besluit over de locaties. Dat doen zij op basis van het Ontwerp Nationale Beleidsvisie NPRD, de informatie uit de zienswijzen en de Nota van Antwoord.

Daarna start de voorbereiding voor inrichting van de verschillende locaties. Hoe dat gaat en hoe u daar invloed op kunt hebben, wordt tegen die tijd bekendgemaakt.

Op de website van Defensie staat een tijdlijn met de stappen in dit proces.

Wanneer is er meer bekend en hoe gaat het verder?

Begin 2025 is het onderzoek naar de milieueffecten van grootschalige munitieopslag op de drie overgebleven locaties afgerond. Daaruit volgt een voorkeurslocatie voor het munitiedepot. Het kabinet stelt deze voorkeurslocatie vast in het document Ontwerp Nationale Beleidsvisie Nationaal Programma Ruimte voor Defensie. De onderzoeksresultaten en hoe de keuze voor de voorkeurslocatie is gemaakt, bijvoorbeeld met informatie vanuit de omgeving, gemeenten, provincies, bedrijven en stakeholders, worden samengevat in een Kamerbrief aan de Tweede Kamer. Daarna ligt het document Ontwerp Nationale Beleidsvisie Nationaal Programma Ruimte voor Defensie ter inzage en kunt u een zienswijze indienen. De beantwoording van deze zienswijzen zal in de tweede helft 2025 plaatsvinden. Na de terinzagelegging volgt een reactie van de Tweede Kamer, waarna het kabinet een definitief besluit neemt. Naar verwachting is dit eind 2025. Daarna gaat Defensie met de omgeving van die locatie in gesprek en plannen maken voor de inrichting en uitvoering.

Staphorster bod:

Wat zijn de voorwaarden van Staphorst voor grootschalige munitieopslag?

De gemeente Staphorst wil borgen dat Defensie op de juiste manier omgaat met de veiligheid en zorgen van inwoners in Staphorst. Daarom heeft de gemeente het ‘Staphorster bod voor grootschalige munitieopslag aan de Rijksoverheid’ gedaan. Kort samengevat zijn dit de voorwaarden die hierin staan:

  1. Zorg goed voor de direct omwonenden en hun veiligheid. Daarbij hoort ook een goede dialoog met de plannenmakers van Defensie en de inwoners. Dat gaat bijvoorbeeld over natuur en recreatie in het omringende Staphorster Bos en blijvende toegang tot nabijgelegen recreatieplas de Zwarte Dennen.
  2. De veiligheid op onze wegen. Voor een vlot en veilig transport van en naar de opslag zijn een rechtstreekse aansluiting op de A28 en een veilige spoorwegovergang noodzakelijk.

Lees het hele document van het Staphorster bod op www.staphorst.nl/munitieopslag.

Met het Staphorster bod zorgen we ervoor dat de Rijksoverheid inclusief Defensie weet wat de voorwaarden van Staphorst zijn, vóórdat het besluit wordt genomen. Als het kabinet besluit dat Staphorst de voorkeurslocatie is, dan zijn de voorwaarden uit het Staphorster bod de agendapunten waarover we met Defensie in gesprek willen als het gaat om de inrichting en uitvoering. Zodat er mèt ons gepraat wordt en niet over ons.

In het Staphorster bod staan voorwaarden die al langer een wens zijn van Staphorst. Hoe zit dat?

De gemeente vindt veiligheid voor haar inwoners het allerbelangrijkst. Het klopt dat de genoemde voorwaarden voor een vlot en veilig transport wensen zijn die we als gemeente al langer hebben. Ook Defensie heeft de voorkeur om munitietransporten veilig en buiten de dorpskernen om uit te voeren. Dit valt samen met de knelpunten die al geïdentificeerd zijn vanwege de veiligheid op onze wegen en de toenemende verkeersdruk op de Stovonde. 
Als er een grootschalige munitieopslag in Staphorst komt, is het dan ook noodzakelijk deze wensen om te zetten in voorwaarden aan Defensie.

Wat gaat gemeente Staphorst nu doen?

Net als de andere locaties die nog onderdeel zijn van het onderzoek, moeten we de resultaten van het planMER-onderzoek afwachten.
Gemeente Staphorst heeft met het Staphorster bod wél al aangegeven wat de voorwaarden zijn, als uit het onderzoek komt dat Staphorst de voorkeurslocatie voor grootschalige munitieopslag is. Totdat het onderzoek is afgerond, zullen we inwoners en betrokkenen zoveel mogelijk blijven informeren. Zo kunnen we ook de zorgen die er leven over de uitbreiding van de munitieopslag inventariseren en de vragen waar mogelijk beantwoorden.

Gevolgen van een grootschalige munitieopslag:

Moeten de bewoners die in de buurt van de munitieopslag wonen, verhuizen als er grootschalige opslag komt?

We zijn ons bewust van de zorgen van de inwoners die in de buurt van\ de munitieopslag wonen. Deze zorgen zijn terecht, want een grootschalige munitieopslag kan voor hen grote gevolgen hebben. Vier woningen liggen in veiligheidszone A en B en in deze veiligheidszones mag je niet wonen.

We hebben van Defensie een kaartje met de bestaande en nieuwe veiligheidszones gekregen, zie onderaan deze pagina. De ingetekende zones zijn een ‘worst-case scenario’. Als gekozen wordt voor Staphorst, dan maakt Defensie een inrichtingsplan voor de locatie. Defensie heeft in de informatiebijeenkomst op 7 oktober 2024 aangegeven dat de vorm en grootte van de veiligheidszones nog kunnen veranderen door de inrichting van het terrein. Dat kan betekenen dat hierdoor minder woningen hoeven te verdwijnen. Defensie heeft aangegeven dat de veiligheidszones niet groter kunnen worden dan ze nu ingetekend staan.

Hoe zit het met de veiligheid op de wegen van en naar de munitieopslag?

Als gekozen wordt voor Staphorst als locatie voor grootschalige munitieopslag, is een vlot en veilig transport van en naar de opslag een noodzakelike voorwaarde. Daarvoor is een rechtstreekse aansluiting op de snelweg A28 nodig, zodat het transport niet over de Stovonde en door de dorpskern hoeft. Ook is er een ongelijkvloerse spoorwegovergang nodig bij de J.J. Gorterlaan.

Wat zijn de gevolgen van een grootschalige munitieopslag voor het Staphorster bos?

De gevolgen van een munitieopslag voor de natuur worden bij het planMER-onderzoek in beeld gebracht. Dit weegt mee in de uiteindelijke beslissing voor de voorkeurslocatie. Wanneer de plannen doorgaan, wordt de bestaande munitieopslag vergroot van ongeveer 15 hectare naar ongeveer 70 hectare. Het grootste gedeelte van het Staphorster bos (ongeveer 940 hectare) blijft in dat geval gewoon toegankelijk. Ook de recreatieplas de Zwarte Dennen blijft toegankelijk. Alleen mag je niet in de buurt van de munitieopslag komen vanwege de veiligheidszones die er omheen liggen.

Zoals ook in de nieuwe visie Recreatie en Toerisme staat, is en blijft het Staphorster bos met de Zwarte Dennen een van de belangrijkste recreatiegebieden van de gemeente.

Wordt recreatieplas de Zwarte Dennen gesloten als de grootschalige munitieopslag er komt?

Recreatieplas de Zwarte Dennen blijft toegankelijk en kan gebruikt worden zoals het ook nu gebruikt wordt. Ook het grootste gedeelte van het Staphorster bos blijft toegankelijk. Het toegankelijk houden van de Zwarte Dennen is voor de gemeente dan ook een belangrijke voorwaarde aan Defensie.
We hebben van Defensie een kaartje met de bestaande en nieuwe veiligheidszones gekregen, zie onderaan deze pagina. Daaruit blijkt dat de veiligheidszones van een grootschalige munitieopslag grotendeels overeenkomen met de bestaande veiligheidszones. Voor zone A en B gelden de meeste beperkingen. Zwemplas de Zwarte Dennen ligt in zone C.

Wat wordt er verstaan onder een veiligheidszone?

Een veiligheidszone is een zogenoemd explosieaandachtsgebied. In deze gebieden, die op de kaart als cirkels om de opslag heen liggen, gelden bepaalde regels vanwege de veiligheid van mensen. Je kunt de veiligheidszones alleen op de kaart zien. Er zijn drie zones, afhankelijk van de afstand tot de munitieopslag: A, B en C. Hoe dichter bij de munitieopslag, hoe strenger de regels zijn.

We hebben van Defensie een kaartje met de bestaande en nieuwe veiligheidszones gekregen, zie onderaan deze pagina. Daaruit blijkt dat de veiligheidszones van een grootschalige munitieopslag grotendeels overeenkomen met de bestaande veiligheidszones. Voor zone A en B gelden de meeste beperkingen. Hier mag je bijvoorbeeld niet wonen. Recreatieplas de Zwarte Dennen ligt in zone C en blijft toegankelijk.

Explosieaandachtsgebied A (cirkel 400 meter), B (cirkel 700 meter) en C (klein: cirkel 1.400 meter, groot: cirkel 1.900 meter
(klik op de afbeelding voor een vergroting)

Afbeelding van Defensie met de bestaande en nieuwe veiligheidszones.

Volgens de wettelijke kaders uit Besluit kwaliteit leefomgeving m.b.t. explosieaandachtsgebieden rond munitieopslag gelden de volgende beperkingen:

Explosieaandachtsgebied A (400 meter):

  • Geen beperkt, kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen en locaties;
  • Geen autowegen, autosnelwegen, spoorwegen, vaarwegen of parkeerterrein voor meer dan 10 motorvoertuigen;
  • Geen agrarische activiteiten die meer dan incidentele aanwezigheid van enkele personen vereisen.

Explosieaandachtsgebied B (700 meter):

  • Geen beperkt, kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen en locaties.

Explosieaandachtsgebied C (klein: 1400 meter, groot: 1900 meter):

  • Geen gebouwen waarin doorgaans een groot aantal personen gedurende een groot gedeelte van de dag aanwezig is met: vlies- of gordijngevels en grote glasoppervlakken.

NB: In de rapportage worden twee C-zones opgenomen (een reële C-zone en de grootste C-zone die op dit moment in Nederland bestaat). Dit is gedaan om een breed ‘worst-case’ beeld te geven. Bij een mogelijke daadwerkelijke realisatie wordt er maar 1 C-zone vastgesteld. Binnen deze zone zijn dus enkel beperkingen met betrekking tot gebouwen met vlies- en gordijngevels met grote glasoppervlakken waar gedurende een groot deel van de dag veel mensen aanwezig zijn. Voor andere gebouwen en activiteiten gelden er geen beperkingen binnen de C-zone.